آشنايي با كشور پاكستان

آشنايي, با كشور, پاكستان,

نام رسمی: جمهوری اسلامی پاکستان

قانون اساسي جديد پاكستان كه در سال 1973 به تصويب رسيد اين كشور را جمهوري اسلامي اعلام نموده است.

1- جغرافیای طبیعی و انسانی:

موقعيت سرزميني پاكستان:

جمهوري اسلامي پاكستان کشوری در جنوب آسیا با مساحت 803943 کیلومتر مربع به مرکزیت اسلام آباد در موقعیت جغرافیائی30 درجه عرض شمالی و 70 درجه طول شرقی واقع شده که از شمال با افغانستان و چین،از شمال غربی با افغانستان،از شمال شرقی و مشرق با هند و از مغرب با ایران همسایه است و از جنوب و جنوب غربی نیزبه دریای عمان محدود می‌شود.

مساحت پاكستان (بدون احتساب كشمير آزاد) 796095 كيلومتر مربع است.

تقسيمات استاني پاکستان نیز شامل اسلام آباد، پنجاب، سند، سرحد، بلوچستان و مناطق قبایلی است. سهم سرزمینی 5 ایالت پنجاب 9/25% ، سند 7/17%، سرحد 4/9%، بلوچستان 6/33% و مناطق قبايلي 4/3% است.

از نظر جغرافيايي می توان پاكستان را به سه بخش عمده تقسیم کرد که این سه بخش عبارت است از 1- منطقه كوهستاني شمالي كه محل تقاطع سه رشته كوه عظيم جهان (هندوكش، قراقروم و هيماليا) بوده 2- فلات بزرگ بلوچستان كه در جنوب غربي به طور پراكنده گسترش يافته 3- دشت هاي پنجاب و سند در اطراف رود سند

كي تو – دومين كوه بلند جهان پس از اورست

گرچه در بسياري از منابع، مناطق جغرافيايي پاكستان به تقسيمات كوچكتري ترسيم شده است. اما سه منطقة طبيعي ياد شده، به راحتي مي‌تواند سيستم ارتباط مناسبي را با كشورهاي ديگر برقرار كند. افزون بر اين، وجود بندر بزرگ كراچي در جنوب اين كشور باعث شده است تا پاكستان از امكانات لازم جهت دسترسي به آب‌هاي آزاد برخوردار باشد. ذكر اين نكته ضروري است كه اقيانوس هند مؤثرترين عامل در تسهيل ارتباطات اين كشور با ساير كشورها به شمار مي‌آيد. طول سواحل اين كشور، 1046 كيلومتر است و آب و هواي آن گرم و خشك مي‌باشد. از لحاظ منابع طبيعي كشور چندان غني به شمار نمي‌آيد. زيرا به جز برخورداري از ميزان متنابهي گاز طبيعي، در ساير منابع بسيار فقير است. به لحاظ حوادث و بلاياي طبيعي نيز پاكستان جزو كشورهاي حادثه‌خيز است به گونه‌اي كه به طور متناوب زلزله‌هايي در شمال و در غرب آن رخ مي‌دهد و همچنين سيل معمولاً پس از باران‌هاي شديدي كه موجب طغيان رودخانة سند مي‌شود بخش مهمي از آن را فرا مي‌گيرد. از لحاظ وضعيت زيست محيطي نيز اين كشور موقعيت مناسبي ندارد. منابع آبي آن به دليل ضعف سيستم فاضلاب، به پساب‌هاي شهري ، صنعتي و كشاورزي به شدت آلوده شده است. افزون بر اين، اين كشور در سالهاي اخير با پديده فرسايش خاك و بيابان‌زايي نيز مواجه شده است.

نمائي از شهر كراچي

نظام سیاسی و اداری:

دین اسلام عمده‌ترين عامل پيوند بين اقوام مختلف پاکستان مي‌باشد لیکن از لحاظ سياسي مي توان عامل يكپارچگي مردم این کشور را مسئله كشمير و مناقشات آن دانست ؛موضوعي كه برای سالیان دراز منازعات هند و پاكستان را سبب شده است.

وضعيت سياسي پاكستان و ساختار اداري آن برگرفته از به اصطلاح دموكراسي غربي و البته به شكل ناقص آن است ‘احزاب وتشكل هاي سياسي نيرومند و داراي ظهور و بروز مقتدرانه‌اي نيستند و عمدتاً پس از پيروزي و انتخاب نخست‌وزير با رئيس جمهوري بر سر اختيارات به جدال‌ برمي‌خيزند كه سرانجام دولت ها با دخالت ارتش و كودتا سقوط مي‌كنند.

هريک از ايالت ها ازنظام پارلماني برخوردار مي باشند. طي سال1973،توافقاتي بر سرمساله تقسيم مسئوليت ها ميان استان ها و مراكز کشور به ميان آمد.مسووليت اداره برنامه هاي آموزشي و پرورشي با دولت پاکستان بوده وكليه مراكز آموزشي مستقردرنواحي مختلف كشور تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش فعاليت دارند اين.وزارتخانه با همكاري ادارات كل آموزش و پرورش استان ها به اجراي سياست هاي آموزشي در سراسركشور مبادرت مي نمايد.،هر استاني به چند بخش ،منطقه و حوزه تقسيم مي گردد.

درجهت نيل به اهداف مديريت آموزشي، نظام آموزشي مبتني بر3مقطع آموزش مقدماتي(ابتدايي)،آموزش متوسطه و آموزش عالي طراحي گرديده است.اين در حالي است که در استان هاي پنجاب و شمالي نظامات آموزشي جداگانه اي اعمال مي گردد.

طي سال1981،كميته آموزش ملي سوادآموزي به منظور انجام تحقيقاتي درخصوص نرخ باسوادي دركشور و توسعه طرح هاي سوادآموزي و آموزش غير رسمي متناسب با اهداف شهروندان پاکستاني تشکيل گرديد.در اين راستا همچنين،شوراي ملي هماهنگي آموزش جمعي و سوادآموزي طي سال 1983تأسيس گرديد. گفتني است که شوراي ياد شده بزرگ ترين سازمان هماهنگ كننده برنامه هاي آموزش همگاني کشور به شمار مي آيد كه رياست آن برعهده شخص رييس جمهور است.

درحال حاضر، شوراي ياد شده به كميته سوادآموزي نخست وزيري تغيير نام داده و عهده دار مسووليت ارتقاء نرخ سواد در ميان شهروندان پاکستاني است. در سال 1979 ، با تشکيل آكادمي برنامه ريزي و مديريت آموزشي، پيشنهاد حضور برنامه ريزان،مديران، بازرسان آموزشي و معلمان در دوره هاي آموزشي مطرح گرديد.

اين آكادمي به عنوان سازمان مستقل وزارت آموزش و پرورش پاكستان فعاليت نموده وعهده دار مسووليت جمع آوري آمار و اطلاعات آموزشي، عرضه آموزش پيش از خدمت به معلمان، مديران و طراحان آموزشي درسطوح مختلف آموزشي، تشخيص و ارزيابي پروژه هاي گوناگون براساس تكنيك هاي مديريتي ،ارائه برنامه هاي آموزش ضمن خدمت به مديران و طراحان آموزشي در راستاي توانمند سازي آنان در برنامه هاي مديريتي و بهره گيري از نرم افزارهاي رايارانه اي و ساير امکانات فناوري در حوزه آموزش، ارائه خدمات كارشناسي به ادارات آموزش و پرورش استان ها و ديگرمؤسسات آموزشي كشور مي باشد.

پاكستان به لحاظ استراتژيك در نقطه حساسي از آسيا و در مسير اتصال چين به مديترانه و هند به آسياي مركزي قرار دارد و در مدت هزاران سال، اين سرزمين، محل تلاقي، ذوب و جوشش فرهنگ هاي گوناگون، بازرگانان و گردشگران، زائران و مردان روحاني بوده است. تاريخ پيش از استقلال پاکستان (اوت 1947) همسان با سرنوشت و تاریخ هندوستان است. این تاریخ چهارهزارساله در پاكستان به خوبي به وسيله ي مكان هاي باستاني و بناهاي تاريخي حيرت انگيز در طول و عـرض این کشور به تصوير كشيده شده است،. پيشينه تاريخي و تمدني پاكستان كه بخشي از سرزمين شبه قاره است از ويژگي و اهميت خاصي برخوردار مي‌باشد .ساكنان شبه قاره دين اسلام را از طريق عالمان ،عارفان، اديبان ، شاعران و هنرمندان ايراني پذيرفتند . اين گونه انتقال فرهنگي، سبب تشكيل حكومت مسلمانان و پديدار شدن عصر طلايي گرديد.

این کشور گنجينه تمدن هاي كهن همچون مهرگر، موهنجودارو، هاراپا، گندهارا و تكسيلا است.

منار پاكستان - لاهور

پاكستان در 14 اوت سال 1947 از هندوستان جدا شد و در 30 سپتامبر همان سال به عنوان يك كشور مستقل به عضويت سازمان ملل درآمد. اداره پاكستان تا 30 مأوس سال 1956 به صورت فرمانداري كل و تحت امر پادشاه انگليس بود. اما در آن روز قانون اساسي آن تكميل و اعلام جمهوري شد و اين روز به عنوان روز ملي پاكستان شناخته مي‌شود. پاكستان داراي چهار ايالت به نام‌هاي پنجاب، سند، استان سرحد و بلوچستان و سيستم حكومتي اين كشور فدرالي و تركيبي از نظام پارلماني و رياست جمهوري است. اين كشور داراي دو مجلس ملي(342 نماينده) و سنا(100 نماينده) است و هر يك از ايالتهاي آن داراي يك دولت و مجلس ايالتي با اختيارات محدود هستندو علاوه بر اينها، دو منطقه ويژه به نامهاي مناطق شمالي(شامل 5 منطقه : گلگيت، بلتستان، ديامير، گيزار و گانچي كه پس از جدايي هند رسماً به پاكستان ملحق نشده و توسط مقامات محلي اداره مي‌شوند) و مناطق قبايلي تحت اداره دولت فدرال(موسوم به فاتا كه تحت حكومت رؤساي قبايل هستند) نيز در اين كشور وجود دارند و ساختار حكومتي پاكستان شامل قواي:

1) قوة مجريه: متشكل از رئيس جمهور، نخست وزير، كابينه و شوراي امنيت ملي است. طبق قانون اساسي پاكستان به دليل اينكه نوع حكومت اين كشور جمهوري اسلامي است و رئيس جمهور آن بايد مسلمان باشد. رئيس جمهور را هيئتي متشكل از اعضاي سنا مجلس ملي و اعضاي مجالس ايالتي براي يك دوره 5 ساله انتخاب مي‌كنند و تنها مي‌تواند براي دو دورة متوالي انتخاب شود.

2) قوة قانون‌گذاري: متشكل از دو مجلس سنا و ملي است. اعضاي مجلس ملي را افراد 21 سال به مدت 5 سال انتخاب مي‌كنند. كرسي‌هاي اين مجلس به 4 ايالت پاكستان و مناطق قبيله‌اي تحت حكومت فدرال و پايتخت تقسيم مي‌شوند و حدود 5% از اين كرسي‌ها به اقليت‌هاي مذهبي اين كشور(مسيحيان ، هندوها، سيك‌ها) اختصاص دارند. نمايندگان مجلس سنا را اعضاي مجالس ايالتي مربوط به هوايالت انتخاب مي‌كنند. افزون بر اين، نمايندگاني از مناطق قبيله‌اي تحت نظر دولت فدرال و ناحيه پايتخت نيز حضور دارند.

پارلمان پاكستان – اسلام آباد

3) حكومت محلي و سيستم مجالس قانون‌گذاري: پاكستان به 4 ايالت منطقة پايتخت و مناطق قبيله‌اي تحت نظر حكومت تقسيم مي‌شود كه بعد از انتخاب رئيس الوزراي ايالت از سوي مجالس ايالتي، رئيس جمهور نيز فرماندار را منصوب مي‌كند و اعضاي مجالس ايالتي براي يك دورة 5 ساله از سوي مردم و رأي آنها انتخاب مي‌شود.

4ـ قوة قضائيه: شامل ديوان عالي، ديوان عالي ايالتي و ديگر دادگاههايي است كه صلاحيت رسيدگي به امور جنايي و مدني را دارند. دادگاه ويژه ديگري به نام دادگاه فدرال شريعت متشكل از 8 قاضي مسلمان وجود دارد كه شامل يك رئيس قضات(از سوي رئيس جمهور) و سه قاضي از طبقة علما و نخبگان اسلامي است و اين دادگاه دربارة مطابقت يا عدم تطابق قوانين با اسلام تصميم‌گيري مي‌كند. و در صورت تضاد قانون با اسلام، رئيس جمهور يا فرماندار موظف به هماهنگي آن با اسلام خواهد بود. همچنين دادگاههاي ويژه‌اي مانند دادگاههاي مواد مخدر، كار، مالي، خلاف كاري‌هاي بانكي، دادگاه ويژه تروريست‌ها وجود دارد. اداره محتسب نيز در بسياري از مناطق مسلمان‌نشين براي تضمين اينكه هيچ تخلفي نسبت به شهروندان صورت نگيرد تأسيس شده است كه اعضاي آن را رئيس جمهور به مدت 4 سال انتخاب مي‌كند.

ساختمان ديوان عالي كشور – اسلام آباد

ضمناً سيستم سياسي اين كشور نيز جمهوري اسلامي است و براساس رقابت حزبي نخست‌وزير به عنوان مقام عالي اجرايي انتخاب میگردد.

احزاب مهم پاكستان

حزب مردم پاکستان

یکی از احزاب اصلی در کشور پاکستان است. ذوالفقار علی بوتو و بی نظیر بوتو از رهبران این حزب سیاسی بودند. این حزب در سال ۱۹۷۰ میلادی توسط ذوالفقار علی بوتو تأسیس شد.

این حزب با رویکرد دموکراتیک، در بین نیروهای مختلف پاکستان، کمترین توجه را به دین مبذول داشته است. این حزب پس از پايان رژیم ضیاءالحق که با همگرایی با اسلام‌گرایان و مشروعیت‌بخشی به بیان دیدگاه‌های آنان و رشد هویت اسلامی در پاکستان همراه بود، به قدرت رسید.

ایده این حزب بر اساس « اسلام عقیده ماست. دموکراسی سیاست ماست. سوسیالیزم اقتصاد ماست و همه قدرت برای مردم» بنا شده‌است. حزب مردم پاکستان معتقد به سکولاریزم و جدایی دین از مذهب است.

در پی ترور بی نظیر بوتو، پسر ۱۹ ساله وی به نام بلاول زرداری رهبری این حذب را بر عهده گرفت .

حزب مسلم ليگ

پيشينه تشکیل آن به دوران پیش از استقلال پاکستان بازمی‌گردد و در حال حاضر به چند شاخه منشعب شده است، شاخه مسلم‌لیگ نواز شریف، مسلم لیگ قاعد اعظم و مسلم لیگ ضیاءالحق. این گروه‌ها در برخی موارد با یکدیگر متحد هستند و در برخی مواقع مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند .

حزب مردم و حزب مسلم لیگ، شاخه‌نواز شریف، رقبای سیاسی سنتی یکدیگر در کسب قدرت می‌باشند.

حزب عوامی (مردمی) ملی

یک حزب سیاسی چپگرای قومگرا در پاکستان است. این حزب بیشتر در بین پشتون‌های استان شمالغربی مرزی، بلوچستان، و مناطق عشایری، پنجاب غربی و نواحی شمال از شهرت برخوردار است. اسفندیار ولی خان رئیس کنونی حزب است. در انتخابات پارلمانی 20 اکتبر سال 2002 یک‌درصد آراء را به دست آورد اما هیچ کرسی‌ای را اشغال نکرد.

جبهه عمل متحد

احزاب اسلامی متشکل از جمعیت علمای اسلامی، جماعت اسلامی و جمعیت علمای پاکستان و نیز علما و احزاب شیعی کوچک‌تر، این اتحادیه انتخاباتی را با هدف یکپارچه‌سازی سیاست‌های اسلامی و کسب اختیار اسلام‌گرایان از نیروهای سکولار مثل ارتش و حزب مردم تشکیل دادند.

جمعیت علمای اسلامی، با حضور نیرومند در نواحی روستایی و قبیله‌ای و نیز برخورداری از تعداد زیادی از مدارس و دانشجویان، نیروی بسیار مهم مذهبی و سیاسی به شمار می‌آیند.

جماعت اسلامی

جماعت اسلامي كه خود را پيرو ابوالاعلي مودودي مي داند به رهبري قاضي حسين احمد فعاليت مي كند. در عرصه سياسي و بين المللي فعال است و از قدرت خیابانی چشم‌گیری در شهرها و نیز دانش سیاسی و اداری لازم برای تربیت نیروهای سیاسی مؤثر برخوردار مي باشد.

عضويت در سازمان هاي بين المللي و منطقه اي

پاكستان افزون بر عضويت در سازمان ملل متحد و كميته ها و سازمان هاي تابع از قبيل يونسكو و يونيسف و فائو، در اين سازمان ها عضويت دارد:

غير متعهد ها، سازمان كنفرانس اسلامي و آيسيسكو، سازمان منطقه اي اكو، گروه D 8، و عضو ناظر پیمان شانگهای.

جمعیت:

جمعيت(مسلمان): طبق آخرين آمارها جمعيت پاكستان 188 ميليون نفر است كه 71% آن در روستاها و 29% آن در شهرها به شرح زير زندگي مي‌كنند. پنجاب 53/56%، سند 59/22% ، سرحد 13/13% ، بلوچستان 14/15% و مناطق قبايلي 4/3%

نمائي از شهر راولپندي در پانزده كيلومتري پايتخت

ساختار سني جمعيت پاكستان، حاكي از اين مطلب است كه 9/36% از آن را افراد صفر تا 14 سال، 8/58% را 15 تا 64 سال و تنها 3/4% را افراد بالاي 65 سال تشكيل مي‌دهند. بر اين مبنا، ميانگين سني جمعيت اين كشور به طول كلي 9/20 سال است كه به تفكيك ميانگين سني مردان 7/20 سال و ميانگين سني زنان 21 سال است. اين رقم به خوبي گوياي آن است كه پاكستان كشور بسيار جواني است. نرخ زاد و ولد در اين كشور، 52/27 درصد تولد در هر هزار نفر جمعيت است. دقت در هرم جمعيتي پاكستان نشان مي‌دهدكه نرخ رشد جمعيتي جوان اين كشور بسيار بالا است. براساس آمار سال 2007، نرخ رشد جمعيت در اين كشور 82/1% است. بالا بودن نرخ رشد جمعيت جوان اين كشور، با توجه به توانايي محدود اقتصاد آن براي اشتغال موجب شده است كه نرخ رشد بيكاري در اين كشور به سرعت افزايش يابد و اين جمعيت در چهار ايالت، پنجاب ، بلوچستان ، سند و سرحد به طور نامتوازن پراكنده شده‌اند و همين امر سبب بروز مشكلاتي از جهت توزيع امكانات شده است. به بيان ديگر، يكي از مشكلات عمده مردم پاكستان عدم تناسب تراكم جمعيت در ايالتهاي مختلف آن است كه بالطبع باعث عدم توزيع متناسب امكانات كشور گرديده است. شاخص اميد به زندگي در اين كشور به طور كلي 75/63 سال است كه به طور تفكيكي در مردان 73/62 سال و در زنان 83/64 سال است و ميزان مبتلايان به ايدز در ميان جمعيت اين كشور 1% درصد است و بر مبناي آمار 74 هزار نفر مبتلا به ايدز در اين كشور زندگي مي‌كنند و گروههاي پنجابي ، سندي ، پشتون، بلوچ و مهاجر(مهاجراني كه در زمان تجزيه شبه قاره هند به اين كشور آمدند) گروههاي اصلي قومي در اين كشور را تشكيل مي‌دهند و هر سال حدود 120 هزار نفر حاجي در ايام حج به عربستان مي‌آيند.

فروشنده بازار پارچه

دیگر ویژگیهای جمعیتی:

نرخ باسوادي در ميان جمعيت 15سال به بالاي اين كشور، به طور كلي 9/49 درصد و در حالت كلي 9/37% و يكي از پايين‌ترين رقمها در كشورهاي جهان هست و اين نرخ در ميان مردان 63% و در ميان زنان 36% مي‌باشد. پاكستاني‌ها نظير ساير مسلمانان از آداب و سنن اسلامي پيروي مي‌كنند. از زماني كه فرد پاكستاني به سن تكليف مي‌رسد، اسلام بخشي از زندگي روزانه وي را تشكيل مي‌دهد. در شهرها و روستاها مساجد فراواني وجود دارد كه اغلب مردم به خصوص در روزهاي جمعه كه روز تعطيل رسمي است براي انجام نماز و فرائض ديني به آنجا مي‌روند. اغلب پاكستاني‌ها به اصول دين اسلام و احكام اسلامي نظير نماز، روزه، خمس، زكات و حج مقيد مي‌باشند. در بين طبقات مختلف مردم پاكستان آداب و رسوم و عقايد متفاوت به خصوص در زمينه اعتقادات مذهبي ديده مي‌شود. عيد فطر در پاكستان مانند آغاز سال در ايران است و حدود سه روز تعطيلي رسمي براي پاسداشت آن اعلام شده است. عيد قربان نيز باعظمت برگزار مي‌شود. در سالروز تولد حضرت رسول اكرم(ص) نيز خيابان‌ها آذين بسته و جشن‌هاي مفصلي برپا مي‌گردد.

نقش زنان در تركيب جمعيتي

امروزه زنان پاكستان در تركيب جمعيتي كشورشان چه از جهت كميت و چه از نقطه نظر كيفيت، جايگاه خاصي را كسب نموده و بيش از گذشته در فعاليت هاي مختلف اجتماعي و به خصوص در بخش هاي سياسي به چشم مي آيند. هرچند كه هنوز براي رسيدن به آزادي كامل اجتماعي فاصله فراواني دارند، اما در مسائل سياسي تمامي زنان از حقوق مساوي در دادن رأي با مردان برخوردارند.

در برخي از انتخابات زنان بيشتر از مردان رأي داده اند. شماري از زنان به صورت شخصيت هاي مهم سياسي جلوه گر شده اند. (رانه لياقت علي خان) از رهبران جنبش هاي زنان در مقام فرماندار استان سند، به عنوان اولين استاندار زن خدمت كرده است.(بيگم انور احمد) نيز عهده دار رياست كميسيون پايگاه اجتماعي زنان سازمان ملل بوده است. (فاطمه جناح) نيز خواهر بنيانگذار پاكستان بود كه در سال 1967درگذشت.(خانم جناح)رئيس رفاه حال آوارگان و آموزش پزشكي زنان،كار عميق و ارزشمند برادر خود در قبال خلق پاكستان را ادامه داد. شهروندان پاكستاني از خانم جناح تحت عنوان (مادر ملت) ياد مي نمايند.

نقش فعال بي نظير بوتو نيز در سال هاي اخير در حزب مردم پاكستان بسيار چشمگير بود.

مهاجرت

افزون بر مسلمانان پاكستان قريب10ميليون از مسلمانان هند نيز در بدو تأسيس پاكستان به اين سرزمين پناهنده شدند که اين مساله براي كشور جواني چون پاكستان مشكل بزرگ و طاقت فرسا به شمار مي آمد. مهاجرين تازه وارد كه چون سيل به پاكستان سرازير شده بودند، از مسكن و کليه تسهيلات زندگي محروم بودند.تقسيم بنگال با وجود مشكلات فراوان صورت گرفت. در پنجاب عده زيادي از طايفه سيك ها زندگي مي كردند كه حاضر به رها كردن دارايي خود نبودند، لذا ميان آنان و مسلمانان اختلافات شديدي بروز نمود.تا پايان سال 1948، قريب 7/6ميليون نفر مسلمان وارد پاكستان شده و 6/5ميليون هندو از آن خارج شدند.بدين ترتيب، بيش از1ميليون نفر به جمعيت پاكستان افزوده شد.

اكثريت اين جمعيت،كشاورزبودند.با وقوع كودتاي ماركسيستي در افغانستان وحمله شوروي پيشين به اين كشور در اواخر سال 1979،سيل مهاجرين افغاني به كشورپاكستان روان شد.در اين ميان پاكستان با پذيرش بيش از5/2 ميليون مهاجر افغان كه بيشتر سني مذهب بودند، سهم زيادي از مهاجرين را پذيرا شد.مهاجرت كارگران پاكستاني به کشور خود به بروز سري مسائل و مشكلات موثر بر ساختار خانواده ها و در مقياس بزرگ تر بر روي نهادهاي اجتماعي انجاميد.يكي ازاين مسايل تبديل شكل سنتي اداره خانواده ها از پدر سالاري به مادر سالاري است.اين پديده نوين ، بيشتر در جوامع روستايي ايالت پنجاب پاكستان مشهود بوده است.

اين پديده درخصوص افرادي كه به اروپا و آمريكا سفر كرده اند مصداق نمي يابد، چراکه افراد متمول از امکان همراهي يا ملاقات با خانواده هاي خود برخوردار مي باشند. اين در حالي است که هزينه سنگين زندگي در خاورميانه كارگران فقير را وادرا مي كند تا به تنهايي در اين كشورها به كار مشغول شوند و سالي يك بار يا برخي هر2سال يك بار براي ديدن خانواد هاي خود به زادگاه خود بازگردند. مهاجرت از روستاهاي پاكستان به شهرها و جوامع بزرگ تر نيز به گونه اي دائمي و يا فصلي افزايش يافته است.دراين صورت نيز زنان و کودکان به دلايل اجتماعي در روستاها باقي مانده و پيرمردان نيز به نگهداري از خانواده ها مي پردازند. با نبود پدر در بيش تر روزهاي سال دهكده ها با نوعي (غيبت پدري)مشخص و متمايز ميگردند.

ازاين روي، بخش بزرگي از دهكده به مادر به عنوان چهره اصلي خانواده تکيه دارند چراکه فرزندان به سختي مي توانند پدري راكه نمي بينند به عنوان چهره اصلي و يا تكيه گاه خانوادگي خود تلقي كنند.قدرت مادر در خانواده ها به قدري افزايش يافته است كه در برخي از مواقع پدر ، خود را عاجز از اعمال كنترل گذشته خود مي بيند. طبق بررسي ها در سال 1980،زنان خانه داري كه شوهرانشان به خاورميانه رفته و در آن جا به كار مشغولند،كارهايي را به عهده گرفته اند كه درحال عادي حاضر به انجام آن نبوده اند.

در مجموع مي توان گفت كه پيشرفت سريع پاكستان به سوي غرب گرايي و وابستگي شديد سياسي، اقتصادي و نظامي به جهان سرمايه داري،به جايگزيني هرچه بيشتر ماديات به عوض معنويات در روابط اجتماعي به ويژه در روابط خانواده ها انجاميده است.

زبان

مشتركات زباني ديرينه اي ميان کشورهاي ايران و پاكستان وجود دارد، چراکه از آغاز قرن پنجم تا قرن سيزدهم در شبه قاره هند ( كه اين سرزمين تا سال1947 بخشي از آن به شمار مي آمد )، زبان فارسي به عنوان زبان رسمي به حساب آمده و كتاب هاي زيادي به زبان فارسي نگارش يافت.از سوي ديگر، دپارتمان زبان فارسي دانشگاه پنجاب طي سال1870، به منظور تدريس زبان فارسي تا سطح كارشناسي ارشد تأسيس گرديد.زبان رسمي شبه قاره هند بين سال هاي 1857- 1000 فارسي بوده است . با ورود انگليسي ها به منطقه، زبان انگليسي به تدريج جايگزين زبان فارسي شد و در بخش هاي اداري و مراكز و مقاطع آموزشي رايج گرديد.

پس از استقلال اين كشور، برابر ‌قانون اساسي، زبان رسمي و ملي کشور، زبان اردو اعلام گرديد.ليكن تاكنون اين زبان در برخي از مقاطع آموزشي و اداري همچنان جايگزين زبان انگليسي نگرديده است. زبان آموزشي در مقاطع ابتدايي و متوسطه زبان اردو و زبان علمي و دانشگاهي انگليسي است. زبان اردو تركيبي از زبان هاي فارسي حدود 50 درصد عربي‌، تركي، انگليسي وسانسكريت است.در حال حاضر32 زبان و لهجه وگويش در كشور پاكستان رايج مي باشد كه مهمترين آنها با درصد جمعیتی شامل: پنجابي 48% ، سندي 12% ، سرائيكي 10% ، برآهوايي 1% ، پشتو 8% ، اردو 8% ، بلوچي 3% ، هندو 2% ، بروشاسكي و ساير گويش‌ها 8% می باشد.

*******************

2- دین و مذهب در پاکستان:

مسجد پادشاهي - لاهور

پراكندگي مذاهب:

98% از جمعيت را مسلمانان تشكيل مي‌دهند كه از ميان آنها 75% اهل سنت و اكثراً از مذهب حنفی، اندکی شافعی و 20-25% آنها هم دوستداران اهل بیت هستند. ساير گروههاي ديني شامل مسيحيان و هندوها، حدود 2% جمعيت را تشكيل مي‌دهند.

در مورد چگونگي تكوين مذاهب در شبه قاره بايد گفت كه اول